Từ dưới đi lên qua 123 bậc đá sẽ đến Đền thờ các anh hùng liệt sỹ của huyện Tân Yên. Trên lưng chừng núi Mấy, thị trấn Cao Thượng, Đền thờ các anh hùng Liệt sỹ huyện Tân Yên nổi lên uy nghiêm. Tại Tân Yên, ý tưởng xây dựng ngôi đền thờ để vinh danh các liệt có từ rất sớm, bước đầu được thực hiện ở các xã, thị trấn, mà điểm đầu tiên chính tại xã Ngọc Lý. Với tên gọi: Nhà Bia liệt sỹ. Ở chân núi Mấy tại trung tâm huyện xây dựng Đài Tưởng niệm các Anh hùng Liệt sỹ. Trải qua cuộc kháng chiến Chống thực dân Pháp, Đế quốc Mỹ, rồi làm nhiệm vụ Quốc tế và chiến tranh bảo vệ biên giới, hy sinh, mất mát trong chiến tranh là điều không thể tránh khỏi. Tân Yên  đã có trên 2.700 người con đã anh dũng hy sinh. Trong đó liệt sỹ đầu tiên đó là ông Trần Đức Đào quê tại xã Liên Sơn.  Hy sinh năm 1941 tại nhà tù Sơn La. Để tri ân công lao với người đã xả thân vì dân, vì nước, cán bộ và nhân dân Tân Yên vẫn ấp ủ việc xây dựng một ngôi nhà chung quy tụ hồn thiêng các liệt sĩ cùng với hồn thiêng các bậc tiền nhân có công với quê hương đất nước ngay tại núi Mấy – cửa ngõ vào huyện Tân Yên.

Từ xa xưa, Đền thờ là công trình kiến trúc được xây dựng để thờ cúng một vị Thánh hoặc những nhân vật lịch sử được tôn sùng như thần thánh và dạng phổ biến nhất là các đền thờ được xây dựng để ghi nhớ công ơn của các anh hùng có công với đất nước hay công đức của một cá nhân với địa phương được dựng theo truyền thuyết dân gian. Đền thờ các anh hùng liệt sỹ huyện Tân Yên cũng không ngoài lẽ đó. Đền thờ liệt sĩ huyện Tân Yên được khởi công từ ngày 11/7/2015 với tổng kinh phí hơn 30 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Trung ương, tỉnh đối ứng một phần và các nguồn xã hội hóa. Tổng diện tích xây dựng hơn 8.ooo m2, tọa lạc tại khu vực núi Mấy, thị trấn Cao Thượng, gồm các hạng mục: Đền thờ; lầu treo chuông, treo khánh; nhà tạo soạn - bảo vệ; am hóa vàng; cổng tam quan; tường rào và các hạng mục phụ trợ khác. Trong tổng thể công trình, đền thờ ở vị trí cao nhất với thế tựa lưng vào núi, diện tích hơn 400 m2, được xây một tầng gồm: Tòa tiền bái, trung bái, hậu cung, thiết kế theo lối chồng diêm cổ truyền. Không gian tiền tế đặt 32 con rùa đội bia, đục chạm bằng đá xanh ghi danh 2.721 liệt sĩ; bia tưởng niệm các nghĩa sĩ trong cuộc khởi nghĩa Yên Thế và bia ghi danh Mẹ Việt Nam Anh hùng. Phần hậu cung thờ tượng bán thân của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đền thờ các anh hùng liệt sỹ huyện Tân Yên nằm gần đỉnh núi Mấy, ngay giữa trung tâm huyện thiết kế hài hoà, hai hàng bậc lên xuống đăng đối, gợi nên cảm giác chan hoà giữa con người với thiên nhiên. Ở đây chỉ có thể nói Thiên nhân hợp nhất.

Việc đầu tư xây dựng Đền thờ liệt sĩ huyện Tân Yên đáp ứng tâm nguyện của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong huyện đối với các Anh hùng liệt sĩ. Có thể giá trị vật chất của công trình này tuy có hạn nhưng ý nghĩa tinh thần thì là vô giá. Năm tháng trôi qua nhưng những chiến công của các liệt sỹ sẽ không bao giờ nhạt phai trong lòng mỗi người dân. Nó cũng góp phần hun đúc truyền thống Việt Nam, bản sắc, cốt cách Việt Nam. Luận về niên đại, không hẳn cứ công trình cũ hơn thì giá trị hơn công trình mới, gía trị tinh thần, tâm linh không hẳn chỉ đo đếm bằng khối tích và tiền bạc xây dựng. Đền thờ các anh hùng liệt sỹ Tân Yên -điểm di tích trên núi Mấy lịch sử là nơi tưởng nhớ những người con của Tân Yên đã hy sinh trong các cuộc kháng chiến anh hùng của dân tộc. Điểm đến tri ân của cán bộ nhân dân trong và ngoài huyện. Nơi giáo dục truyền thống văn hóa, yêu nước, cách mạng vẻ vang của quê hương cho thế hệ trẻ. Nên sớm đề nghị xếp hạng di tích LSVH đối với điểm di tích này.

                                                                                    Châu Giang