Giờ đây mỗi khi nhắc Sâm Nam núi Dành xã Liên Chung, huyện Tân Yên, bên cạnh sản phẩm củ sâm nam thơm ngọt và mát, hẳn mọi người sẽ không thể không nhắc đến hoa sâm nam Núi Dành. Hình ảnh những bông hoa nhỏ nhắn, nhưng trắng muốt nổi bật sắc xanh của lá sâm thật ấn tượng. Miền quê này đã được mẹ thiên nhiên ưu ái khi dồn những giá trị tinh túy nhất vùng bán sơn địa để sản sinh ra linh vật quí giá: Sâm Nam núi Dành.
Dân gian truyền rằng. Xa xưa có một vị vua nhờ sâm nam núi Dành mà chữa khỏi mắt cho mẹ già, làm tròn chữ hiếu. Từ đó sâm nam núi Dành thành sản vật tiến vua. Trong Đại Nam nhất thống chí có viết: Tại núi Chung Sơn có loại sâm nam sắc thơm, ngọt và hơn hẳn sâm nam quanh vùng. Chung Sơn đó là Núi Dành nay thuộc địa phận hai xã: Liên Chung và Việt Lập của huyện Tân Yên. Từng có một thời kỳ khá dài sâm nam vắng bóng tưởng rằng đã tuyệt chủng. Nhưng không, loại cây trồng quí giá này vẫn lưu lại trong dân gian quanh núi Dành, tại các thôn làng cổ kính như Hậu, Lãn Tranh, Sấu Bến. Tất cả những yếu tố đất đai, khí hậu và công sức con người nơi đây đã góp phần bảo tồn giống sâm nam quí giá và coi nó như linh vật. Bên cạnh những giai thoai dân gian, sâm Nam núi Dành được người dân Liên Chung dụng công giữ gìn và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác những mong đến một ngày sâm nam núi Dành tái xuất.
Sâm nam núi Dành có nhiều loại và dân gian phân định qua số lá trên 1 lá kép: 3 lá, 5 lá, 7 lá và Liên Chung hội đủ. Thân nhỏ, mầu tím đỏ dạng dây leo. Sản phẩm chính của sâm nam là củ sâm và hoa sâm. Hoa sâm nam thành chùm, hoa nhỏ, đài xanh cánh trắng có mùi thơm nhẹ tự nhiên hơi đặc trưng. Hoa sâm nam núi Dành sau khi thu hái phơi khô đóng gói. Khi dùng pha và nước sẽ có vị ngọt thanh mát, có hậu và có tác dụng thanh giải nhiệt, tốt cho người mắc các bệnh về tim mạch. Nếu sâm nam núi Dành Liên Chung như một thứ quà thơm thảo của thiên nhiên ban tặng như thể bù lại những khó khăn của vùng đất vốn nhiều đồi và ít ruộng này thì Hoa sâm nam và củ sâm là 2 thành tố làm nên giá trị, rất hữu ích với sức khỏe con người.
Bắt đầu từ những năm 2014 Liên Chung bắt đầu khôi phục lại giống sâm Nam Núi Dành từ những cá thế đầu tiên từ Đề án phát triển vùng cây dược liệu sâm nam núi Dành. Năm 2021 Sâm Nam núi Dành được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý (sản phẩm có nguồn gốc địa phương). Cũng năm này HTX sâm nam Núi Dành xã Liên Chung ra mắt. Đến nay Liên Chung đã có trên 20 ha sâm nam tại các thôn Hậu, Lãn Trang 1, Lan Tranh 2. Sản phẩm hoa Sâm nam núi Dành Liên Chung cũng bắt đầu xuất hiện từ đây. Với mong muốn mang đến cho khách hàng gần xa một địa chỉ về loại cây dược liệu quí giá, chất lượng và có nguồn gốc rõ ràng, HTX Sâm nam núi Dành Liên Chung đang nỗ lực xây dựng một vùng nguyên liệu, thu hái chế biến hoa Sâm nam phụ vụ nhu cầu của mọi người và góp phần phát dương quang đại loại đặc sản này đi khắp muôn nơi.
Hoa sâm nam núi Dành tự hào là một sản phẩm đặc thù của vùng đất Liên Chung được địa phương lựa chọn để tham gia vào chương trình mục tiêu quốc gia mỗi xã một sản phẩm OCOP của địa phương năm 2022. Với tình yêu cùng sự trân quí sản vật từ người xưa để lại, Liên Chung đang nỗ lực để Sâm nam và sản phẩm Hoa sâm nam núi Dành Liên Chung ngày càng đa dạng về hình thức chế biến và hoàn thiện hơn về chất lượng để nâng tầm giá trị đặc sản quê hương và làm vừa lòng du khách mỗi khi đến với vùng đất này.
CG
