1. Nguyên nhân: Bệnh do 1 loại đơn bào có tên khoa học là HistomonasMeleagridis gây nên, thường ký sinh ở gan, dạ dày  và ruột thừa (manh tràng).

2. Phương thức truyền lây: Bệnh lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa: Ăn, uống phải trứng giun kim (Heterakis Gallinae) có chứa mầm bệnh.

3. Đặc điểm dịch tễ:

- Gà từ 2-3 tuần tuổi cho đến 3-4 tháng dễ bị bệnh nhất, gà lớn hơn vẫn có thể bị bệnh.
- Bệnh thường xẩy ra vào những tháng nóng ẩm cuối xuân, hè và đầu thu; với gà lớn bệnh xẩy ra cả trong mùa đông.

Tất cả các giống gà đều có thể mắc bệnh, gà Tây là mẫn cảm nhất.

Ảnh minh họa

4. Triệu chứng:

- Gà đột nhiên sốt rất cao 43-44^oC, nhưng lại cảm thấy rét nên đứng im,có thể tụ đống, rụt cổ, dạng rộng chân, mắt nhắm nghiền, xù lông và run rẩy. Nhiều gà dấu đầu vào nách cánh, tìm chỗ đứng có ánh sáng mặt trời hoặc dưới bóng điện để sưởi.

- Giảm ăn, uống nhiều nước, tiêu chảy phân loãng vàng trắng hoặc vàng xanh. Khi sắp chết thì bỏ ăn, mào thâm tím.

- Mào thâm tím, da mép và da vùng đầu xanh xám thậm chí xanh đen, nên bệnh có tên là bệnh “đầu đen”.

- Bệnh kéo dài 10 – 20 ngày nên gà rất gầy. Trước khi chết thân nhiệt gà giảm xuống còn 39 -38^oC.

- Gà bệnh chết rải rác và thường chết về ban đêm, mức độ chết không ồ ạt nhưng sự chết kéo dài lê thê, gây cho người chăn nuôi cảm giác bệnh không nguy hiểm lắm. Thực chất cuối cùng gà có thể chết đến 85 – 95%.

5. Bệnh tích: Bệnh tích tập trung ở gan và manh tràng.

+ Gan sưng to, bị viêm xuất huyết hoại tử, lúc đầu trên bề mặt gan có các đốm đỏ thẫm làm cho gan có màu như đá hoa cương, sau đó biến thành ổ hoại tử màu trắng hình hoa cúc như ổ lao hoặc như khối u của bệnh Marek.

+ Ruột thừa (manh tràng) bị viêm sưng, thành ruột thừa bị dày lên gấp nhiều lần. Trong chất chứa có thấy lẫn máu nhớt như máu cá hoặc màu nâu giống như bệnh cầu trùng hoặc tạo thành kén rắn chắc màu trắng. Từ đấy người chăn nuôi gọi là bệnh kén ruột.
+ Nhiều trường hợp thấy ruột thừa phình rất to dính chặt vào cá cơ quan nội tạng khác, đôi khi còn thấy manh tràng bị viêm loét thủng rò rỉ chất chứa vào xoang bụng gây nên viêm phúc mạc nặng khiến gà chết nhanh.

+ Bệnh “đầu đen”dễ bị bội nhiễm với bệnh cầu trùng, viêm ruột hoại tử và bệnh ký sinh trùng máu do Leucocytozoone.

6. Điều trị:

Cách 1:

- Flodoxy 1gr/1 lít nước + Sulphamonomethoxine 1gr/1 lít nước cho uống liên tục 5 ngày vào buổi sáng;

- Anagin-C 2gr/lít nước, Hêpatol 2ml/lít nước, Nuvitan 1gr/lít nước, Nutrolyte 1gr/lít nước, men tiêu hóa sống 1gr/lít nước uống liên tục 5-7 ngày vào buổi chiều.  

Cách 2:

Như cách 1 nhưng có thể thay Flodoxy bằng Amocoly.

* Lưu ý: - Khi đã pha thuốc gà sẽ uống hết trong 2-3 giờ, ngoài ra cho uống nước bình thường.

- Nếu bệnh nặng có thể phải tiêm kháng sinh (Lincospec 1ml/4-5kg gà/lần/ngày) 2-3 ngày rồi mới cho uống kháng sinh bột như trên 3-4 ngày tiếp theo.

7. Phòng bệnh:

- Không nuôi chung gà Tây với gà ta và không nuôi nhiều lứa gà trong cùng 1 cơ sở chăn nuôi.

- Không thả gà ra vườn trong những ngày mưa, gió to.

-Từ 20 ngày tuổi trở lên cho gà uống Sulfat đồng hoặc uống thuốc tím. Cách làm: Cứ 7 – 10 ngày thì cho uống 1 lần. Mỗi 1 lần cho gà uống 1gr thuốc tím hoặc 2 gr sulfat đồng pha với 10 lít nước uống trong 1 – 2giờ, nếu thừa thì đổ đi.

- Hàng tuần cần phun thuốc khử trùng và cuốc xới sân vườn rồi rắc vôi bột.

                                                                                                                                  Vũ Tĩnh (st)