Di tích Đình Hả, xã Tân Trung được khởi dựng từ thời Lê (thế kỷ 17) và được tu bổ, tôn tạo lớn vào cuối thế kỷ 19. Đình Hả còn có tên khác là Đình Thọ Linh, được nhân dân Tân Trung xây dựng làm nơi thờ Thành hoàng làng là thánh Cao Sơn-Quý Minh và thủ lĩnh Lương Văn Nắm (tức Đề Nắm).

Trong cuộc khởi nghĩa Yên Thế, đình Hả là “nhân chứng lịch sử” trong Khởi nghĩa Yên Thế - Người con thân yêu của quê hương làng Hả. Tại đình, chùa Hả ngày 16/3/1884, Đề Nắm đã làm lễ tế cờ chính thức phát động cuộc đấu tranh kiên cường, đầy gian lao vất vả nhưng vô cùng vẻ vang chống kẻ thù xâm lược Pháp....Từ khi khởi dựng đến nay, di tích đình Hả đã được tu bổ tôn tạo nhiều lần, Tuy nhiên trải qua thời gian nên các cấu kiện của đình bị xuống cấp, cần được tu bổ để bảo tồn và phát huy các giá trị của di tích.

Ngày  12/6/2023, được sự nhất trí của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, về việc thẩm định Dự án tu bổ, tôn tạo di tích đình Hả và được sự nhất trí của Cục di sản văn hóa về việc thẩm định Thiết kế  tu bổ, tôn tạo di tích đình Hả, UBND huyện Tân Yên đã chỉ đạo UBND xã Tân Trung tiến hành tu bổ, tôn tạo di tích đình Hả với tổng mức đầu tư là: 7,7 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn tu bổ được lấy từ nguồn ngân sách cấp tỉnh, huyện, xã và giao UBND xã Tân Trung làm chủ đầu tư công trình. Ngày 24/10/2023 (tức ngày 10 tháng 9 năm Quỹ Mão 2023) công trình: Tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đình Hả được khởi công xây dựng, do Công ty tu bổ di tích Thăng Long- Hà Nội thi công công trình với các hạng mục như: Hạ giải phần ngói, phần rui, hoành, xà, cầu đầu, kẻ, cột, tường bao sau đó thành lập hội đồng đánh giá các cấu kiện sau khi hạ giải và tiến hành tu bổ.

Trên quan điểm bảo tồn và phát huy tối đa giá trị của di tích, các cấu kiện cũ được vệ sinh đánh sạch bề mặt, các cấu kiện mới thay thế theo đúng hoa văn kiến trúc các cấu kiện cũ, mọi sự thay đổi đều được thông qua hội nghị, tham vấn ý kiến của các chuyên gia tu bổ. Phần ngói lợp và ngói chiếu tu bổ thay thế toàn bộ trên cơ sở các viên ngói mẫu hiện có của đình, phần ngói độn tận dụng lại toàn bộ ngói cũ của đình. Hệ thống rui mái tu bổ mới toàn bộ, hệ thống hoành tu bổ mới 50%, hệ thống xà, kẻ, cột tu bổ mới 20% còn lại thay cốt ốp mang, nối vá. Chân cột đá xanh, tường xây gạch đặc trát vữa xi măng và quét ve mầu tro. Nền nhà lát gạch đất nung giả cổ, cửa đi thượng song hạ bản tu bổ mới đồng bộ. Các cấu kiện gỗ, nền nhà, chân tường đều phun, tẩm hoá chất chống mối mọt. Hệ thống điện, hệt hống rãnh thoát nước phía ngoài, hệ thống phòng cháy chữa cháy cho công trình được trang bị đồng bộ. Trong quá trình làm có bổ sung hạng mục lát sân gạch giả cổ trước đình và sân bê tông sân phía dưới đảm bảo cảnh quan và là sân tổ chức lễ hội cho di tích.

Sau một thời gian triển khai khẩn trương thi công, các hạng mục công trình đến nay đã hoàn thành, đảm bảo tiến độ, chất lượng về kỹ thuật, mỹ thuật, kiến trúc theo đúng bản vẽ thi công đã được phê duyệt.

Trước đó, cũng tại Đình Hả, xã Tân Trung, huyện Tân Yên đã tổng kết trao giải Cuộc thi tìm hiểu về Thủ lĩnh Lương Văn Nắm (tức Đề Nắm) - Thủ lĩnh đầu tiên của phong trào khởi nghĩa Yên Thế. Theo đánh giá của Ban tổ chức, ngay sau khi triển khai, các cơ quan, đơn vị, trường học; Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội từ huyện đến cơ sở, đã tuyên truyền triển khai về tổ chức Cuộc thi đến đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân trên địa bàn. Công tác triển khai Cuộc thi được sự đồng thuận, hưởng ứng của các cơ quan, đơn vị và đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân trên địa bàn huyện tham gia dự thi. Nhiều bài dự thi trình bày với hình thức đẹp, đóng bìa cứng, trang trí khoa học, phù hợp với nội dung, có tranh, ảnh minh họa, một số bài trình bày dưới hình thức viết tay công phu, chữ viết đẹp.

Các bài dự thi cơ bản hiểu rõ nội dung về thân thế, sự nghiệp của Thủ lĩnh Lương Văn Nắm và Cuộc khởi nghĩa Yên Thế, có liên hệ với thực tiễn trong giai đoạn hiện nay. Một số bài viết thể hiện sự hiểu biết khá toàn diện về Thủ lĩnh Lương Văn Nắm và Cuộc khởi nghĩa Yên Thế. Có nhiều bài có những tư liệu hay về Thủ lĩnh Lương Văn Nắm và cũng có nhiều bài có những giải pháp hay đáng để nhân rộng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử văn hóa liên quan tới thủ lĩnh Lương Văn Nắm và cuộc khởi nghĩa Yên Thế.

Cuộc thi thu hút được nhiều đối tượng, nhiều lứa tuổi tham gia, có một số cháu học sinh ít tuổi tham gia viết bài dự thi (Trường Tiểu học Lương Văn Nắm phát động Cuộc thi tới học sinh lớp 3). Thí sinh cao tuổi nhất tham dự Cuộc thi là là ông Giáp Văn Huệ, sinh năm 1928, thường trú tại thôn Chấu, xã Tân Trung. Bên cạnh đó, còn có những hạn chế, như: Trong quá trình triển khai cuộc thi vẫn còn một số cơ quan, đơn vị, UBND các xã, thị trấn chưa chú trọng đôn đốc Cuộc thi, số lượng bài thi còn ít, hoặc không tham gia Cuộc thi. Đối tượng là nhân dân tại các thôn, tổ dân phố tham gia Cuộc thi còn ít do gặp nhiều khó khăn, do điều kiện thời gian, công việc. Một số bài thi mang tính hình thức, sao chép, sơ sài chưa có sự đầu tư vào bài viết. Một số bài thi do không nghiên cứu kỹ nên khi viết bài còn sai về sự kiện, lịch sử.

Sau hơn 5 tháng triển khai cuộc thi, Ban Tổ chức cuộc thi đã nhận được 17.306 bài dự thi (trong đó có 485 bài chất lượng cao), nhiều bài dự thi được đầu tư thời gian, nội dung nghiên cứu công phu, phân tích sâu sắc, hình thức đẹp… qua đó đã bổ sung làm rõ và làm cho bài thi thêm sinh động, phong phú. Việc chấm bài gồm 5 vòng thi, tại mỗi vòng các đồng chí trong Ban Giám khảo chấm chéo độc lập và điểm của mỗi bài dự thi là điểm bình quân của các Giám Khảo. Kết quả, giải tập thể Ban Tổ chức, Ban Giám khảo đã lựa chọn và trao giấy khen và tiền thưởng cho 11 đơn vị gồm: UBND xã Tân Trung, Trung tâm VH-TT&TT huyện, Trường THCS Lương Văn Nắm, Trường THPT Tân Yên số 1, Trường Tiểu học Lương Văn Nắm, Trường THPT Nhã Nam, Trường THCS Việt Ngọc, Trường THCS An Dương, Trường THCS Quế Nham, Trường THPT Tân Yên số 2, Trường Tiều học Cao Thượng.

Về cá nhân: Ban Tổ chức Cuộc thi trao giấy chứng nhận và tiền thưởng cho 28 cá nhân có bài dự thi đạt chất lượng cao, cụ thể gồm: 1 giải nhất, 2 giải nhì,  5 giải ba, 17 giải khuyến khích, 3 giải phụ. Giải nhất cuộc thi được trao cho ông Đào Duy Hồng, xã Việt Ngọc; 2 giải nhì trao cho bà Giáp Thị Huê- Trung tâm VHTT&TT huyện và bà Hà Thị Thúy Hằng- Phó Chủ tịch UBND xã Tân Trung.

Cuộc thi là đợt sinh hoạt chính trị trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, học sinh, sinh viên, đoàn viên, hội viên và nhân dân nhân chào mừng kỷ niệm 140 năm  khởi nghĩa Yên Thế. Thông qua Cuộc thi đã giúp cho cán bộ, đảng viên và nhân dân trên địa bàn hiểu rõ hơn về về Thủ lĩnh Lương Văn Nắm (tức Đề Nắm) - Vị Thủ lĩnh đầu tiên của phong trào khởi nghĩa Yên Thế. Tạo cơ hội cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, học sinh, đoàn viên, hội viên và nhân có những đóng góp thiết thực vào việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Thanh Tâm, Phương Thảo, Hoàng Hiệu