(Cụ Vương Thành Giao sưu tầm và đã đăng trên Tạp chí Xương Giang năm 1998)

Truyện dân gian kể rằng: Ba anh em họ Dương ở Cầu Vồng xã Vân Cầu huyện Yên Thế (nay là huyện Tân Yên), nhà nghèo, bố mẹ mất sớm. Lớn lên  cả ba anh em đều phải đi ở, mỗi người một nơi. Nhưng ba anh em đều có sức khoẻ, ham tập võ nghệ, giỏi đường cung kiếm. Người anh cả là Dương Quốc Minh vẫn ở Vân Cầu, người em thứ hai là Dương Hùng Lượng ở làng Dinh - Yên Lễ. Người em thứ 3 là Dương Hồng Lương ở làng Chậu, xã Lam Cốt.

Một hôm, lý trưởng làng Vân Cầu đến bảo người anh cả là Dương Quốc Minh đi gánh tiền về Bắc Ninh đổ thuế cho Triều Mạc, gánh đến nơi đổ thuế xong, được mấy đồng tiền công vào hàng ăn uống một bữa no say. Bỗng nghe tiếng loa của quan trường gần đấy quát gọi các nhân tài vào thi võ thi cung kiếm. Dương Quốc Minh bèn vào trường xin thi môn bắn cung. Quan trường giao cung tên, giao ngựa cho Dương Quốc Minh. Cầm cương nhất phắt lên ngựa đeo cung tên, giật cương cho ngựa phi ba vòng sân bãi. Vừa dừng ngựa gương cung bắn liền ba phát đều trúng mục tiêu, ba mũi tên bắn đứt giây, ba chiếc áo cẩm bào treo trên cành dưong liễu rơi ngay xuống đất. Tiếng hò reo cổ vũ khắp xạ trường nổi lên như sấm, quan trường chấm, cho Dương Quốc Minh được đậu. Dương Quốc Minh bảo với quan trường rằng: Tôi có thằng em thứ hai còn bắn giỏi hơn tôi. Quan trường mừng rỡ, sai lính lên ngựa phi ngay về làng Dinh - Yên Lễ đón Dương Hùng Lượng vào trường thi. Hùng Lượng cầm cương, lên ngựa phi ba vòng sân bãi, đến nơi giật cương cho ngựa chồm lên, gương cung bắn liền ba phát, cả ba chiếc áo cẩm bào từ trên cành dương liễu lại rơi ngay xuống đất. Tiếng hò reo cổ vũ lại nổi lên như sấm khắp xạ trường. Quan trường lại chấm cho Duơng Hùng Lượng được đậu. Dương Quốc Minh lại bảo với quan trường: Tôi còn thằng em thứ ba còn bắn giỏi hơn nữa. Quan trường lại cho lính phi ngựa về làng làng Chậu - Lam Cốt đón Dương Hồng Luơng về trường thi ngay. Hồng Lương cầm cung tên không cưỡi ngụa, co chân chạy như bay qua ba vòng sân bãi, đến chỗ bắn còn nhảy lộn cồng (nhảy lộn tùng phèo), vừa đặt chân xuống đất, Dương Hồng Lương bắn liền ba phát, ba chiếc áo cẩm bào treo trên cành dương liễu lại rơi ngay xuống đất. Quan trường lại chấm cho Dương Hồng Lương được đậu. Trong thời gian chờ đợi quan trường làm sớ tâu về Triều xin gia phong cho anh em họ Dương quyền chức, cả ba anh em họ Duơng về làng Nội Duệ - Cầu Lim Bắc Ninh chơi. Rồi cả ba anh em đều lấy vợ ở Nội Duệ - Cầu Lim.

Vua Mạc ra sắc chỉ phong cho ba anh em họ Dương chức Quận công, giao cờ, giao kiếm, giao quân cho ba anh em họ Dương đi đánh giặc. Người anh cả Dương Quốc Minh kéo quân về Đình Vồng Vân Cầu xây thành đắp luỹ phòng chống giặc ở vùng này. Người em thứ hai Dương Hùng Lượng mang quân về làng Dinh lập doanh trại, luyện quân sĩ sẵn sàng đánh giặc. Người em thứ ba là Dương Hồng Lương mang quân lên vùng Đu Đuổng Thái Nguyên xây dựng phòng tuyến ngăn quân giặc ở mặt này không cho chúng tràn về Thăng Long.

Thế rồi, vào một ngày quân giặc kéo đến khắp vùng, cả ba anh  họ Dương mang quân ra đánh giặc. Với đường kiếm, tay cung lợi hại cả ba anh em đã hạ được nhiều giặc, đánh thắng nhiều trận thật xuất sắc. Vào những ngày khác, quân giặc lại kéo đến đông gấp bội, cả ba anh em họ Dương chống đánh quyết liệt, nhưng bị thua, lính tráng voi ngựa bị thương vong nhiều. Người anh cả Dương Quốc Minh cho gọi cả hai em vế Đình Vồng làm lễ ăn thề "Đồng sinh đồng tử'. Thề sống cùng sống, chết cùng chết quyết tâm đánh giặc giữ vững đất nước làng quê. Củng cố lực lượng xong, ba anh em họ Dương lại mang quân đi đánh giặc. Thế giặc càng to. Ba anh em họ chạy cả về Đình Vồng Vân Cầu đều nhảy xuống giếng tự tử để bảo toàn danh tiết. Ba bà vợ từ Nội Duệ  Cầu Lim lên Cầu Vồng Vân Cầu thăm chồng, nghe tin ba ông chồng đã tự tử. Thương tiếc chồng quá cả ba bà đều nhảy xuống giếng trước cửa Đình Vồng tự tử theo, giữ tròn 4 chữ: Trung, trinh tiết nghĩa. Dân Vân Cầu đã lập đền thờ, từ đó xuất hiện câu ca:  Trai Cầu Vồng Yên Thế, Gái Nội Duệ Cầu Lim.

BBT