Trước cách mạng tháng 8/1945 là các xã Ngọc Nham, Ngọc Sơn, Ngọc Cục thuộc Tổng Ngọc Cục. Sau cách mạng tháng 8.1945 bỏ Tổng và sáp nhập 3 xã trên. Giữ lại chữ Ngọc, bỏ chữ Cục thay bằng chữ Thiện ý mong muốn chỉ làm việc thiện và xã Ngọc Thiện ra đời. Ngày 5/8/1978 theo QĐ 13/QĐ- BT của Bộ trưởng phủ Thủ tướng, làng Hương xã Ngọc Lý sáp nhập vào xã Ngọc Thiện. Diện tích tự nhiên là 13,92 km2. Tổng số nhân khẩu hiện nay là: 14.580 khẩu, 3.625 hộ ở 27 thôn:  Cầu Yêu, Cả, Tam Hà, Chè, Bỉ, Đồng Lạng, Thọ Điền 1, Ải, Núi Tán, Đồi Mạ, Tam Bình, Ngọc Sơn, Đồng Lầm, Trại Rừng, Kim Sa, Ngọc Lĩnh, Hương, Hàm Rồng, Đồi Giềng, Trung, Đồng Long, Tân Lập, Mỗ, bãi Dinh, Thọ Điền 2, Đồng.  

Năm 1999, Ngọc Thiện được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu xã anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Tháng 10/2019, Ngọc Thiện vinh dự được Chủ tịch UBND tỉnh quyết định công nhận xã đạt chuẩn Nông thôn mới.

Nguyễn Thiềm