Cách trung tâm huyện chừng 6 km theo hướng Tây Bắc, Nhã Nam có vị trí quân sự quan trọng, là cửa ngõ trực tiếp về Bố Hạ, Cầu Gồ huyện Yên Thế và Phú Bình tỉnh Thái Nguyên. Do có vị trí chiến lược quan trọng và để dập tắt khơi nghĩa Nông dân Yên Thế, năm 1885 Thực dân Pháp cho lập đồn Nhã Nam, để rồi theo quy luật tất yếu trở thành một đơn vị hành chính trung tâm của Phủ Yên Thế. Tháng 7 năm 1945, đội du kích trung kiên Yên Thế dưới sự chỉ huy của bà Hà Thị Quế, nguyên là cán bộ đặc trách khu Yên Thế của Trung ương Đảng, đứng lên cùng nhân dân giành chính quyền về tay cách mạng, lật đổ chính quyền thực dân - phong kiến cũ của Pháp và bè lũ tay sai, kết thúc 60 năm ngự trị của một đội quân lấy Đồi Phủ làm đại bản doanh. Khép lại quá khứ một thời hào hùng, Nhã Nam ngày nay vươn mình và kinh tế ngày càng phát triển nhanh hơn.
Đồi Phủ theo quan niệm của dân gian thì hình thế “sư tử vờn cầu”. Sư tử là Đồi Phủ, quả cầu là ngọn đồi đối diện, sau Pháp đặt nghĩa địa tại đó. Bốn làng: Chuông, Lã, Vàng, Cầu đóng ở bốn hướng chính của đồi như bốn chân sư tử. Trong thời loạn giặc Cờ đen, ba làng là Lã, Vàng, Cầu phiêu dạt hết, chỉ còn làng Chuông ở lại. Năm 1885, trước khi ra đời, Nhã Nam thuộc tổng Nhã Nam, Phủ Yên Thế. Từ khi có đồn binh về Phủ huyện ở đây, cư dân các nơi kéo về làm ăn, hình thành phố Nhã Nam bên Đồi Phủ, có phố Phủ huyện, chợ Nhã Nam cũng ra đời, phát triển làm cho khu vực này thành trung tâm lớn của Yên Thế. Năm 1957, sau khi chia tách huyện Yên Thế hành Tân Yên và Yên Thế, thị trấn Nhã Nam (Nhã Nam tân) thuộc huyện Tân Yên. Năm 1978, thị trấn Nhã Nam sáp nhập vào xã Nhã Nam (Nhã Nam cựu) thành xã Nhã Nam. Năm 2003, Chính phủ cho phép tái lập, mở rộng và thành lập thị trấn Nhã Nam. Sau 17 năm, để đáp ứng với xu thế phát triển, ngày 21 tháng 11 năm 2019, Ủy Ban Thường vụ Quốc Hội ban hành Nghị quyết số 813/NQ-UBTVQH về sáp nhập xã Nhã Nam vào thị trấn Nhã Nam. Sau sáp nhập, thị trấn Nhã Nam có diện tích tự nhiên là 5,6 km2, dân số 8.200 người. Đảng bộ thị trấn Nhã Nam có 23 chi bộ, 367 đảng viên, có 17 thôn, khu phố.
Là một thị trấn miền núi, đất và người thị trấn Nhã Nam đều mang trong mình truyền thống thượng võ, yêu nước và yêu cách mạng, người dân nơi đây vốn cần cù trong lao động, năng động trong kinh doanh và buôn bán. Lại ở vào vị trí đắc địa từ lâu Nhã Nam đã được coi là trong tâm kinh tế của tiểu vùng phía Bắc huyện Tân Yên và tiểu vùng phía Nam của huyện Yên Thế. Là đầu mối giao thương thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội của toàn khu vực. Theo thời gian, thị trấn Nhã Nam lúc sáp nhập, lúc chia tách theo yêu cầu của từng thời kỳ cách mạng. Song người dân Nhã Nam luôn đoàn kết một lòng theo Đảng và tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, để cùng cả nước quyết tâm thực hiện thắng lợi mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” xứng đáng là một trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội của quê hương Tân Yên. Trong nhiệm kỳ 2015 – 2020 với sự nỗ lực quyết tâm phấn đấu Nhã Nam đã hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, một số lĩnh vực vượt kế hoạch. Kinh tế từng bước phát triển, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, giá trị sản xuất trên 632 tỷ đồng. Trong đó: Nông, lâm nghiệp, thủy sản trên 183 tỷ đồng, công nghiệp - xây dựng gần 179 tỷ đồng, thương mại - dịch vụ trên 270 tỷ đồng. Thu ngân sách trên địa bàn đạt 19,3 tỷ đồng, Tập trung thu hút các nguồn vốn đầu tư để xây dựng hạ tầng, với tổng nguốn vốn đầu tư là 464 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách nhà nước: 92 tỷ đồng, nhân dân và xã hội hóa là 372 tỷ đồng. Cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học được đầu tư nâng cấp, có 3/4 trường đạt chuẩn quốc gia, đạt 75%, tỷ lệ phòng học kiên cố đạt 96%. Thường xuyên duy trì và phát triển phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư: tỷ lệ “Gia đình văn hóa” đạt 89,8%; khu dân cư văn hóa cấp huyện đạt 64,4%; có 01 thôn đạt danh hiệu Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp (Thôn Tiến Trại), số hộ nghèo là 64 hộ, chiếm 1,69% giảm 125 hộ so với năm 2015 (189 hộ nghèo) thấp hơn so với mức bình quân chung của Huyện, năm 2019 về đích Nông thôn mời sớm hơn 01 năm so với kế hoạch. Công tác quốc phòng luôn được Đảng uỷ quan tâm chỉ đạo, xây dựng lực lượng đảm bảo quân số theo kế hoạch, hoàn thành 100% chỉ tiêu đăng ký tuổi 17 và tuyển quân, huấn luyện dân quân; Công tác an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được tăng cường, chủ động đẩy mạnh các biện pháp phòng ngừa, tấn công trấn áp các loại tội phạm.
Tăng cường và đổi mới công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, nâng cao bản lĩnh chính trị, trách nhiệm, tính tiền phong gương mẫu. Triển khai có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII). Thông qua đó, mỗi đảng viên tự nhận diện những biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; Công tác tổ chức xây dựng Đảng luôn là nhiệm vụ trọng tâm, hàng năm xây dựng kế hoạch củng cố yếu kém, xây dựng tổ chức đảng TSVM; Chỉ đạo tổ chức kết nạp 57 đảng viên mới. Công tác đánh giá, phân loại tổ chức đảng và đảng viên được quan tâm, hàng năm số đảng viên đạt từ hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên đạt trên 85%; số chi bộ hoàn thành tốt đạt từ 90% trở lên. Thường xuyên quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ gắn với quy hoạch cấp uỷ và cán bộ lãnh đạo, quản lý , chất lượng đội ngũ cán bộ được nâng lên, các chức danh cán bộ, công chức được bố trí, sắp xếp tinh gọn, đủ số lượng theo biên chế; công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường, hoàn thành kế hoạch kiểm tra, giám sát hàng năm; công tác dân vận có nhiều đổi mới, việc thực hiện Quy chế dân chủ được các cấp uỷ, chính quyền quan tâm chỉ đạo. Duy trì nghiêm túc Quy chế làm việc của Đảng ủy, đề cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên; chú trọng việc đổi mới lề lối, tác phong, việc làm, các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng. Hoạt động của HĐND, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị- xã hội tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động. Tăng cường giám sát, phản biện xã hội, đóng góp ý kiến xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Nhã Nam từng một thời là trung tâm phủ lị Tân Yên, Yên Thế, là một trong những địa danh khởi nguồn truyền thống của vùng đất này. Và Thế hệ “những người đang sống” trên mảnh đất Nhã Nam hôm nay đang từ sức bật truyền thống tự vượt lên chính mình để xây dựng thị trấn Nhã Nam xứng tầm với lịch sử và giàu đẹp văn minh.
CG
